De hoed van Memphis
“Een Peruviaanse panfluitspeler in Huis ter Duin”, zo omschreef Co Adriaanse international Memphis Depay. Oranje slaagde er niet in zich te plaatsen voor het EK voetbal en de analisten buitelden over elkaar heen met verklaringen. De excentrieke kleding van Memphis werd opvallend vaak genoemd. Volgens de analisten liep de aanvaller van Manchester United naast zijn schoenen. Memphis had tegen Tsjechië geen bal goed geraakt, maar lag dat nou echt aan zijn hoed?
Mentaliteitsprobleem
We hebben inmiddels genoeg redenen gehoord voor het verlies van Oranje. Om maar een greep te doen: de spelers waren niet fit, de tactiek van Blind deugde niet, of een te zwakke defensie. Maar ook de mentaliteit van de spelers kwam aan de orde. De hoed van Memphis is verworden tot een symbool voor een mentaliteitsprobleem. Volgens de analisten zijn de Nederlandse internationals niet hard genoeg, laten zij te makkelijk het hoofd hangen en willen zij niet graag genoeg winnen.
De wil om te winnen, mentaliteit, het lijken vage begrippen. Het is moeilijk te trainen en nog moeilijker te meten. Roland Virkus is hoofdopleidingen van het Duitse Borussia Mönchengladbach. In het NRC liet hij onlangs zijn licht schijnen over de Nederlandse jeugdopleiding. Er wordt volgens hem alleen gekeken naar techniek. Als voorbeeld gaf hij de in Mönchengladbach opgeleide Ajax-aankoop Armin Younes, een mooie speler met een fluwelen balbehandeling. Borussia incasseerde de dikke transfersom voor de 22-jarige aanvaller met een grote grijns. In Duitsland werd Younes te licht bevonden. “Nederland is het beste land waar je in Europa kunt spelen als je niet goed bent in de omschakeling”, aldus de Duitse trainer.
Meetbaar
De omschakeling? Een speler die stopt met voetballen als zijn ploeg de bal kwijtraakt, is voor zijn team veel minder waard dan een speler die op dat moment goed positie kiest of meteen achter de tegenstander aangaat. En tegenwoordig kennen we technologie waarmee trainers en coaches het gedrag van teams en spelers in de omschakeling goed meten. Daarmee wordt mentaliteit dus ook voor een groot deel meetbaar.
De Duitse nationale ploeg zet zo’n data-analysesysteem al sinds 2014 in bij de wereldtitelstrijd in Brazilië. Bij diezelfde wereldtitelstrijd speelde Memphis Depay als invaller een cruciale rol voor het Nederlands Elftal. Droeg hij in Brazilië geen hoeden? Wellicht is het interessanter zijn gedrag binnen de lijnen te analyseren. Was Memphis toen eigenlijk wel zo goed als we hem op basis van die twee doelpunten en die ene assist vonden? Wat deed hij eigenlijk in de omschakeling?
Weten wat je echt doet
Het idee van spelers over hun eigen spel strookt lang niet altijd met de werkelijkheid. Als Memphis zijn tegenstander drie keer door de benen speelt, heeft hij het idee dat hij goed in de wedstrijd zit. Maar hoe effectief is dat als hij direct daarna de bal verspeelt aan de volgende tegenstander? De gepasseerde verdediger kan op zijn beurt het gevoel krijgen dat hij slecht speelt, terwijl dat helemaal niet zo is. Misschien wijzen de data wel uit dat hij door goed positie te kiezen steeds de gevaarlijke steekpass voorkwam en Memphis dwong tot een kansloze actie in de drukte. Een coach die zoiets uit de data kan herleiden, beschikt over een extra wapen om het zelfvertrouwen van zijn verdediger op te poetsen. Of om Memphis erop te wijzen dat hij niet zo goed was als hij zelf dacht. Sport is emotie, dus coachen is psychologie. Daarbij kan data-analyse een grote rol spelen.
Weten wat je moet doen
Als we aan de hand van de harde en meetbare data concluderen dat Memphis en zijn medespelers tegen IJsland en Tsjechië het inderdaad lieten afweten in de omschakeling, dan kan de bondscoach zijn spelers daar bewust op coachen. Een voetballer die te horen krijgt dat hij een slappe mentaliteit heeft, maakt de volgende wedstrijd zeker een sliding. Dan kan hij de trainer laten zien dat hij hard heeft gewerkt, want er zit gras aan zijn broek. Zelf vind hij waarschijnlijk ook dat hij heel erg zijn best heeft gedaan, maar heeft hij zijn team ook echt beter gemaakt? Een speler die in een analyse te zien krijgt dat hij na balverlies altijd vijf seconden nodig heeft om weer in beweging te komen, wordt met zijn neus op de feiten gedrukt. Dankzij dit soort kennis kan een training een speler helpen door bewust te werken aan een betere mentaliteit, want hij weet wat hij daarvoor moet doen.
Misschien liep Memphis tegen Tsjechië naast zijn schoenen, omdat hij zijn tegenstander drie keer had gepasseerd zonder effectief te zijn. Misschien faalde Oranje in de omschakeling. We weten het pas zeker als we een grondige analyse van de data hebben gemaakt. Vast staat in ieder geval dat we aan de hand van die analyse niet tot de conclusie komen dat Oranje het EK heeft gemist vanwege een excentriek hoofddeksel.
Foto: FB Memphis Depay, Twitter @HermanNanninga & SAP
