Toen het Nederlandse publiek voor het eerst kennismaakte met de enthousiaste handbaldames viel meteen op dat ze niet enkel op het veld knokken als leeuwinnen, maar zich ook buiten de lijnen uitermate spontaan en authentiek presenteren. Jack van Gelder denkt nog vaak terug aan het moment waarop Estavana Polman hem na het bereiken van de WK-finale voor de camera in de armen vliegt. Het werd een iconisch televisiemoment.

De dames presenteren zich dan ook niet berekenend ten opzichte van de camera’s. Een verademing in vergelijking met de vaak nietszeggende en irritatieopwekkende interviews in het voetbal. De kijker snakt ook bij haar sporthelden naar meer menselijkheid en krijgt dat steeds minder bij de zogenaamde traditionele grote sporten.

De gok van Ziggo

"Tegelijkertijd toont de NOS zich een slecht verliezer. Verliezer van het feit dat een nieuwe zender wel durft te investeren in een op dat moment niet aansprekende sport"

Als nieuwe televisiezender omarmde Ziggo Sport bij de oprichting in november 2015 een aantal 'kleine' sporten. Sporten die in Nederland doorgaans weinig tot geen zendtijd genieten. Het kopen van de liverechten van de Formule 1 op een moment dat geen andere zender interesse had en vlak voor de doorbraak van Max Verstappen, was een schot in de roos. Dat gold zeker ook voor het kopen van de uitzendrechten van het WK handbal in december 2015. Een nog veel grotere gok want het Nederlands Handbal Verbond telt zo’n 50.000 leden en is daarmee een kleine sportbond te noemen. Het komt daarmee niet eens in de top 20 van sportbonden. Ter vergelijking: de skibond telt bijna 75.000 leden, de korfbalbond zo’n 90.000 en de bridgebond 115.000 (ledenrapportage 2015, NOC*NSF).

Des te knapper is de prestatie van de handbaldames. Vanuit een relatief kleine basis - niet veel actieve beoefenaars breedtesport - is toch een topteam gesmeed dat meedoet in de wereldtop. De huidige sportieve successen zullen ongetwijfeld op de korte termijn zorgen voor een groei van het aantal actieve beoefenaars want jonge meisjes kijken vandaag op naar Tess of Estavana. En dat succes zal zich ook weer vertalen in meer interesse en kijkers voor de sport.

Slecht verliezer

Zorgen de topprestaties en sympathie die we massaal hebben voor dit team er voor dat de kijkcijfers dan direct door het dak gaan? Naar de EK-finale keken afgelopen zondag zo’n 400.000 liefhebbers. Niet bepaald kijkcijfers die voor een schok zorgen in medialand. Er moet wel bij gezegd worden dat de finale van start ging op het moment dat Ajax-PSV nog in volle gang was en, misschien nog wel belangrijker, Ziggo Sport is niet voor iedereen gratis beschikbaar.

Dit is dan ook de reden dat NOS-directeur Jan de Jong riep dat de EK-finale een groter publiek had verdiend. Zijn tweet: "Handbalvrouwen verdien(d)en een groter publiek". Daarmee verwijst hij indirect naar de Mediawet die een bepaling kent (Evenementenlijst) dat bepaalde (sport)evenementen op het openbare net voor iedereen te zien moeten zijn. Dezelfde discussie zwengelde De Jong ook aan na de historische overwinning van Verstappen in Barcelona. Natuurlijk verdienen de handbaldames een groter podium en heeft de NOS bewezen dat zij dit kunnen bewerkstelligen. Tijdens de Olympische Spelen in Rio, waar de NOS wel de uitzendrechten van heeft, trok de wedstrijd om het brons tussen Nederland en Noorwegen 848.000 kijkers en de finale Rusland-Frankrijk zelfs meer dan een miljoen.

Tegelijkertijd toont de NOS zich een slecht verliezer. Verliezer van het feit dat een nieuwe zender wel durft te investeren in een op dat moment niet aansprekende sport. In Nederland moeten we daarnaast ook blij zijn met concurrerende mediapartijen die daarmee de prijs, en dus inkomsten voor de sport, van de uitzendrechten opdrijven.

Voetbal en American Football moeten zich zorgen maken

Het potentieel van sporten als handbal als mediasport komt niet uit de lucht vallen. Het spel is snel, dynamisch en hard. Precies aspecten die we in het hedendaagse voetbal steeds meer missen. Het merendeel van de wedstrijden tijdens Euro 2016 was het aankijken niet waard. De finale tussen Frankrijk en Portugal trok nog altijd 4,2 miljoen Nederlandse kijkers. Maar, vier jaar eerder bij de EK-finale tussen Spanje en Italië waren dit er nog 5,1 miljoen en de WK-finale in 2014 tussen Argentinië en Duitsland trok 5,9 miljoen Nederlandse tv-kijkers.

Deze teruglopende aantallen staan niet op zich. Ook de Champions League-wedstrijden, dit seizoen te zien op Veronica, kunnen rekenen op minder kijkers. De finale tussen de twee topploegen uit Madrid trok in Nederland 'slechts' 1,7 miljoen kijkers, terwijl de finales in de jaren daarvoor steevast tussen 2,2 en 2,5 miljoen kijkers haalden. Zelfs de duurste voetbalcompetitie ooit, de huidige Premier League, heeft te kampen met tegenvallende kijkcijfers.

Stellen dat Nederland en de wereld voetbalmoe worden is wat kort door de bocht. Maar de grootste sport ter wereld ligt door alle schandalen onder vuur en is toe aan vernieuwing om, met name het jonge, publiek aan zich verbonden te houden. De beoogde nieuwe KNVB-directeur Gijs de Jong verwoorde het afgelopen week treffend in een interview met Voetbal International: "De sport moet wel aantrekkelijk worden gehouden voor de generatie van mijn kinderen. Die willen veel meer actie en spanning zien. Ik vraag me af hoelang zij straks nog blijven kijken naar een 0-0 wedstrijd zoals PSV-Rostov."

"Zowel het media-aanbod als de keuze aan (sport)evenementen is gigantisch. Sporten moeten vooral elementen als snelheid en spanning in zich hebben"

Ook de Amerikaanse tegenhanger van ons voetbal, American Football, heeft voor het eerst in de geschiedenis teruglopende kijkcijfers. Die houden Amerika en hun gigantische sportmedia-industrie flink bezig. Een van de best scorende mediasporten heeft het moeilijk en er wordt gezocht naar manieren om deze daling tegen te gaan. Het inkorten van de wedstrijden is daarbij een mogelijkheid die wordt overwogen. Een gemiddelde NLF-wedstrijd bevat zo’n 11 minuten aan 'actual game time', terwijl de totale duur boven de 3 uur uitkomt! De kijker ziet dus vooral commercials, herhalingen, time-outs, rust en blessurebehandelingen.

Entertainment is goud

De NBA heeft hier vooralsnog geen last van. Juist omdat iedere wedstrijd snelheid en dynamiek garandeert. Men wil vermaakt worden en bij een avondje basketbal weet je één ding zeker: het gaat geen 0-0 worden. Entertainment krijg je zeker ook als je kijkt naar WWE (worstelen) of UFC (Mixed Martial Arts). Niet verwonderlijk dat juiste deze sporten in Amerika zorgen voor de meeste volgers op YouTube en records breken als het gaat om pay-per-view buys. En ook dat maakt deel uit van de nieuwe evoluties die spelen in sportmedialand. De kijkers willen actie en zullen die consumeren waar ze dat willen via de kanalen die zij verkiezen.

Vooral de jongere sportliefhebber wordt ook kritischer. Zowel het media-aanbod als de keuze aan (sport)evenementen is gigantisch. Sporten moeten vooral elementen als snelheid en spanning in zich hebben. Handbal is zo’n sport die deze elementen in zich heeft. Hoewel de handbaldames de laatste twee jaar dus drie maal net naast het goud grepen, heeft de sport wel goud in handen. Handbal heeft de potentie om in Nederland een echte mediasport te worden.

Deze blog is geschreven in samenwerking met Pieter Marechal.

Foto: Twitter@CocoaGhana_nl