Clay was lang (1.91 m.). Hij had een prachtige boksstijl. Zijn bokstechniek was onovertroffen, evenals zijn reflexen. In de bokssport was het gebruikelijk om het gezicht te beschermen door een hoge dekking. Clay hield zijn handen echter laag. Hij vertrouwde op zijn vaardigheden om stoten te ontwijken. Beroemd was zijn snelle voetenwerk, zijn shuffle. Hij danste als het ware om zijn tegenstander heen.

In 1960 won Clay op achttienjarige leeftijd goud bij het lichtzwaargewicht op de Olympische Spelen van Rome. Hij was zo trots op de medaille dat hij hem dag en nacht droeg. Clay wilde de gouden medaille aan iedereen laten zien. Toen hij in een fastfoodrestaurant in Louisville niet bediend werd omdat hij kleurling was, liep hij naar de Ohio-rivier en gooide de medaille in het water. Hij zei later tegen zijn vrouw: "Het goud betekende niets meer voor me in een land waar mijn zwarte broeders en zusters zo schofterig behandeld werden."

Wereldkampioen en moslim

In een eerste gevecht om de professionele wereldtitel versloeg Clay in 1964 regerend wereldkampioen Sonny Liston. Hij maakte indruk door zijn enorme zelfvertrouwen en retorische kwaliteiten. Tijdens de weging voorafgaand aan het gevecht zei hij tegen Liston dat hij zou "bewegen als een vlinder en steken als een bij".

Na zijn overwinning op Liston maakte Clay bekend dat hij zich bekeerd had tot de Nation of Islam (Black Muslims), een beweging die streed voor gelijke rechten van de zwarte bevolking. Een van de leiders van de Nation of Islam was Malcolm X, die oorspronkelijk Malcom Little heette. De achternaam X is een toespeling op het verlies van naam, identiteit en eigenwaarde. Dat was veel Afro-Amerikanen overkomen toen ze als slaaf naar Amerika waren gekomen. Veel slaven kregen de achternaam van hun eigenaar.

Ook Cassius Clay veranderde zijn naam. Het werd: Muhammad Ali. De meeste journalisten weigerden deze naamswijziging te accepteren. Snel ontwikkelde Ali zich tot de woordvoerder van zwart Amerika.
In 1966 weigerde Muhammad Ali dienst te doen voor het Amerikaanse leger in de oorlog tegen Noord-Vietnam en de Vietcong. Een vonnis dat Ali de status had gegeven van gewetensbezwaarde, werd door de Amerikaanse overheid nietig verklaard. Ali kreeg een boete van 10.000 dollar en een gevangenisstraf van vijf jaar. Zijn kampioenstitel zwaargewicht werd hem afgenomen, evenals zijn bokslicentie. Later, in 1970, zou het Amerikaanse hooggerechtshof dit vonnis vernietigen. Ali keerde na drie en een half jaar als morele winnaar terug in de bokssport, zeker toen de oorlog voor de Amerikanen afliep met een militaire, politieke en morele nederlaag.

Heroïsche gevechten met Joe Frazier en George Foreman

Muhammad Ali bokste drie keer tegen Joe Frazier. Het waren heroïsche gevechten met een grote sociale en politieke lading. Progressief Amerika vereenzelvigde zich vooral met Ali (vanwege zijn verzet tegen racisme en de oorlog in Vietnam). Conservatief Amerika identificeerde zich meer met Frazier. De laatste won als titelverdediger de eerste wedstrijd (The Fight of the Century); Ali won de tweede en derde match. In de laatste partij was Ali de titelverdediger. De wedstrijd ging de geschiedenis in als The Thrilla in Manila.

Tussen de tweede en derde match tegen Frazier bokste Ali de beroemde wedstrijd tegen George Foreman. Deze match, The Rumble in the Jungle, vond plaats in 1974 in Kinshasa, Zaïre (nu Congo). Ali wist Foreman (de titelverdediger) uit te putten met zijn zogenaamde Rope-A-Dope-verdediging. Hij ging in de touwen hangen en liet Foreman zich moe slaan op zijn romp en armen. Ook hing hij met regelmaat in de nek van Foreman, zodat deze niets kon uitrichten. Ali daagde hem ook uit harder te slaan. Na verloop van tijd raakte Foreman zo vermoeid dat hij de wedstrijd uit handen moest geven. Hij ging tegen de grond en verloor het duel.

In 1981 bokste Ali zijn laatste wedstrijd.

Onderscheidingen en legacy

In het begin van de jaren tachtig werd bekend dat Ali leed aan een bepaalde vorm van Parkinson. Deze ziekte wordt soms ook wel boksersdementie genoemd.

De BBC gaf Ali in 1999 een speciale, eenmalige onderscheiding: de BBC Sports personality of the Century Award. In 2005 kreeg hij uit handen van toenmalig president George W. Busch de hoogste burgeronderscheiding uitgereikt in het Witte Huis: de Presidential Medal of Freedom.

In hetzelfde jaar werd in Louisville (Kentucky) het Muhammed Ali Center geopend, met een museum gewijd aan Ali. Het is ook een multicultureel centrum dat de nalatenschap en de idealen van Muhammad Ali wil delen met de wereldgemeenschap. Die idealen zijn respect, hoop en begrip voor elkaar. Het centrum wil kinderen en volwassenen, waar ook ter wereld, inspireren "zo groot te zijn als ze kunnen zijn". Men ondersteunt wereldwijd projecten tegen armoede en honger.

The Greatest

Voor zijn eerste wereldkampioensmatch tegen Sonny Liston sprak Ali de woorden: I am the Greatest. Hij voegde de daad bij het woord door driemaal wereldkampioen in het zwaargewicht te worden. Ali wordt door velen als de beste bokser allertijden beschouwd. Het Amerikaanse magazine Sports Illustrated riep hem aan het einde van de vorige eeuw uit tot Sportman van de Eeuw.

De betekenis van Ali voor de sport is groot geweest. Maar zijn betekenis voor de mensheid is nog groter. Hij stond voor de idealen van gelijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid en vrede. Ali was een frontrunner als het gaat om de strijd tegen racisme, ongelijkheid en geweld. Hij staat op een lijn met Martin Luther King en Nelson Mandela. De laatste, zelf een verwoed bokser, was een groot fan van Ali.

In een column van Hugo Camps (NRC) lezen we: "Het leven van Muhammed Ali was een epos van strijd, in en buiten de ring. Naast zijn atletische schoonheid was er zijn humanitaire karaat." En eerder schreef Camps: "Ali was tijdens zijn actieve loopbaan een cult. Maar veel meer dan dat. Hij was een aartsvader voor wie met sociale achterstand is geboren. De gelijke van Martin Luther King." (Ali Bomayé, 1998).

Floyd Patterson, oud-wereldkampioen boksen, heeft als geen ander aangegeven wat de betekenis was van Muhammad Ali: "Ok ben van Ali gaan houden op het moment dat ik besefte: ik was een bokser, hij is geschiedenis." (J. van den Berghe, 2013)

Muhammad Ali was werkelijk The Greatest. Hij was een grootheid op sportief gebied, maar ook als het gaat over menselijkheid.

Verder lezen:
J. van den Berghe (2013), De artistieke uppercut. Hoe kunst & boksen elkaar vonden. De Bezige Bij, Antwerpen.
A. Bomayé (1998), Mohammed Ali, Arena Amsterdam.