Sportjournalist Muller schrijft thriller rond WK ‘94

Recensie ‘Een wandelende tijdbom’

Al twintig jaar had de schrijver in zijn hoofd er ooit nog een boek over te schrijven. En voor de zomer werd de thriller ‘Een wandelende tijdbom’ in bijzijn van voormalig bondscoach Dick Advocaat gepresenteerd. Journalist Lex Muller zette zijn persoonlijke ervaringen tijdens het WK voetbal van 1994 om naar een thriller. Waarom? Om een verhaal te vertellen dat hij al lange tijd aan de wereld wilde vertellen. Het verhaal over een bom-incident in een Amerikaans vliegtuig en de mediahype in Nederland die daarop volgde.

Muller koos ervoor om zijn verhaal in fictie vorm te schrijven. Journalist Maarten Peeters van De Gelderlander is daarin de hoofdpersoon. Hij verzeilt in een absurde situatie als het vliegtuig van het Nederlands elftal niet naar Dallas kan vertrekken. Vanaf dat moment verliest de journalist langzaam de controle over de situatie. Niet alleen in Amerika maar ook in de beeldvorming in de media in Nederland.

Voor Muller moet – als gerenommeerd journalist - het schrijven van een fictief verhaal een hele nieuwe ervaring zijn geweest. Hij is daar prima in geslaagd. Wat opvalt in de stijl van Muller zijn de scherpe observaties van psychologische details tussen de hoofdrolspelers in het boek. De schrijfstijl is vlot en prettig leesbaar. Dat kan ook bijna niet anders voor een sportjournalist die in zijn carrière duizenden verhalen heeft opgetekend.

De lezer snapt uiteraard dat journalist Maarten Peeters het alter ego van Muller is en dat in het boek een op waarheid gebaseerd verhaal is opgetekend. Bekende personen die destijds een rol hebben gespeeld komen in het boek terug. Zoals de journalisten Frits Barend en Henk van Dorp, KNVB voorzitter Jos Staatsen, de naar Amerika vertrokken doelman Jan van Beveren en Rinus Michels met zijn vrouw Wil.

Wat voor de lezer het boek spannend maakt is de Kafkaëske situatie waarin journalist Maarten Peeters terecht komt. De Duitse schrijver Kafka beschreef al meesterlijk de situaties waarin de belangen van de omgeving de belangen van het individu konden vernietigen. Het is een herkenbare situatie waarin niemand terecht wil komen. Ook Maarten Peeters niet. Het gaat over jezelf, maar je bent de controle kwijt. Het kan iedereen overkomen.

Is het verhaal een boek waard? Het antwoord is ja. Want het boek gaat over veel meer dan alleen de affaire zelf. Het boek laat zien hoe groot en alomvattend het hele fenomeen voetbal en het WK eigenlijk is. Ook het recente WK in Brazilië heeft weer laten zien hoe intens voetbal door fans en hele naties wordt beleefd. Denk alleen al aan de affaires rond Suarez of Neymar. Het gaat over belangen, emoties, nationalisme en politiek in een circus dat vier weken lang de wereld bezig houdt. Het gaat over véél meer dan voetbal. De belangen zijn soms veel groter dan we kunnen zien. Het boek van Muller speelt zich af in dezelfde context.

Een ander herkenbaar aspect in het boek voor lezers is de impact van mediahypes die we ook vandaag de dag nog steeds zien. Door de hoge druk om snel nieuws te maken is het oordeel over personen vaak al geveld voordat alle feiten bekend zijn. Dit thema loopt als een rode draad door het verhaal.

Muller weet knap een aantal verschillende tijdslijnen in het boek te combineren. De affaire in Amerika wordt afgewisseld met de spanningen op de redactie in de maanden voorafgaand aan het WK. Een derde verhaallijn is de Amerikaanse piloot die zijn relaas doet in een Nijmeegse kroeg tijdens de Vierdaagse.

Dat Muller een fictieve thriller schrijft over een waargebeurd verhaal is zijn goed recht. Hij heeft daardoor het verhaal leuk en aantrekkelijk gemaakt, ook voor lezers die de affaire niet hebben meegemaakt. En dat zullen er gezien het verstrijken van de tijd ook heel wat zijn. Aan wie het verhaal uit 1994 nog wel kent geeft Muller alle ruimte om zelf nog eens te oordelen over wat er werkelijk gebeurd is achter de schermen bij de Amerikaanse autoriteiten. Inmiddels leven we in een tijdperk waarin niets ons meer verbaasd als het gaat om het vertrouwen in de autoriteiten.

‘Een wandelende tijdbom’ leest ontspannen en prettig en is zeer de moeite waard om aan te schaffen. En het is een bijzonder boek omdat het ook een stukje sportgeschiedenis van Nederland weergeeft. Het is origineel verwoord door de persoon die zelf in het oog van de storm zat. Met de wijsheid en het perspectief van 20 jaar later. Muller heeft laten weten de komende jaren wellicht nog meer fictieboeken te gaan schrijven vanuit zijn tientallen jaren ervaring in de sportmedia en de voetbalindustrie. ‘Een wandelende tijdbom’ is in ieder geval een mooi debuut en maakt nieuwsgierig over wat de ‘journalist’ in zijn rol als fictieschrijver nog meer te vertellen heeft.

Afbeeldingen: Boekpresentatie