"De droom van virtual reality is: in the game zijn, onderdeel zijn van de wedstrijd. Zien wat Steven Gerrard ziet, als hij in zijn slotwedstrijd op Anfield de bal in de goal jast. Meemaken wat Messi meemaakt, bij een van zijn acties", zegt Sander Schouten, de bevlogen commercieel directeur van Beyond Sports. "Over een paar jaar hebben we dat voor elkaar. Ik denk dat we in 2019 op basis van de kennis en ervaring die we nu opdoen in het professionele voetbal, een perfecte fantoepassing op de markt kunnen brengen. Dan kun je iedere wedstrijd herbeleven vanuit het gezichtspunt van je favoriete spits, keeper of wie dan ook. In een omgeving die er ook grafisch en qua beeld fantastisch uitziet."
Fan experience
Schouten deelt de overtuiging van Ben van der Burg (48), commercieel directeur van moederbedrijf Triple: je moet je pas op de consumentenmarkt willen begeven als je product zich op de professionele markt heeft bewezen als standaard, een onontbeerlijk instrument, niet alleen voor vandaag maar ook voor morgen en overmorgen.
Schouten: "De drive van de VR-fan is midden in de wedstrijd te willen zitten. Dan moet je dat ook kunnen bieden. Hoe meer ervaring wij opdoen in het professionele voetbal, hoe beter de fan experience die we kunnen bieden."
Van der Burg: "In virtual reality ligt de wereld nog open, je kan als bedrijf nog overal op inspringen. We hebben heel bewust voor de strategie gekozen: eerst de sporter verbeteren, dan de fan bedienen. Voor VR op de consumentenmarkt klopt bovendien een aantal elementen nog niet. Er zijn nog geen VR-brillen tegen consumentenprijs op de markt. Waarom zou je dan iets voor de fan maken?"
"Hoe meer ervaring wij opdoen in het professionele voetbal, hoe beter de fan experience die we kunnen bieden" - Sander Schouten
Schouten: "Ook kost het heel wat data om een wedstrijd in VR over te brengen. Als doorsnee gebruiker ben je met een wedstrijd zo door je maandabonnement heen. En houden de providers hun netwerk wel overeind, als straks geen 10.000 maar miljoenen mensen in VR naar de finale van de Super Bowl willen kijken en allemaal tegelijk inloggen?"
Van der Burg: "Door met VR op de professionele markt actief te zijn, hebben we a) meteen business en b) kunnen we elke dag in samenspraak met de clubs stapjes maken in de verbetering van ons product. Je hoort wat er bij de clubs, buiten je designtafel, leeft. Dat ga je inpassen en zo bouw je verder aan een product waar de professionals niet omheen kunnen. Dat is het moment om je fan experience te lanceren."
De kooi
Op het kantoor van Triple in Alkmaar staat een proefopstelling van dat 'product': een ijzeren kooi met een videoscherm, opgesierd met fotografie van de jeugdige voetballer Xavi Simons en donkere doeken met de teksten 'Beyond Sports' en ‘Legends of the Future’. Je neemt plaats in het midden van de kooi, zet de Oculus Rift op en de bril bezorgt je een ongekend echte, driedimensionale VR-simulatie van een echte voetbalwedstrijd. Je kunt kiezen wie je bent (Neymar), speelt echt mee, en moet de keuzes maken waarvoor hij zich in de wedstrijd ook gesteld zag. Vanuit elk perspectief kun je de hele wedstrijd of specifieke momenten herbeleven, gebaseerd op de werkelijke wedstrijddata (formaties, snelheid van spelen, afgelegde afstanden et cetera).
Je beseft meteen: dit is ideaal voor trainers en coaches die een wedstrijd willen terugzien door de ogen van de spelers. Die willen analyseren waar en door wie de tactische fout werd gemaakt. Kwam het door die foute inspeelbal of stond een ander al verkeerd?
Gevoed door de uitleg van Sander Schouten kom je al snel op andere gebruiksmogelijkheden. Dit is ook een uitkomst voor individuele spelers die hun coördinatie en hun oriëntatie- en richtinggevoel willen aanscherpen en via VR kunnen ervaren wat het betekent om met de vereiste snelheid te moeten reageren. Ook kun je spelers op een bepaalde positie of van een bepaald profiel via VR continu gericht nieuwe trainingsstof aanbieden.
Nog een winstpunt voor trainers en coaches: nieuwe spelers kunnen met VR in korte tijd vertrouwd gemaakt worden met het spelsysteem van hun nieuwe club en de tactische eisen die aan hun specifieke posities worden gesteld. Ook hoef je niet meer elke keer met het hele elftal het veld op om nieuwe tactische patronen en varianten in te slijpen. Het kan ook binnen, met een bril op!
Ftinessapparaat
Schouten: "De tijd die je zo wint, kun je besteden aan techniektraining, het trainen van persoonlijke skills. Je kunt een speler fysiek niet meer belasten dan drie uur per dag. Maar zijn brein testen, dat kan de hele dag! Met VR kun je tactische opdrachten subliminaal overbrengen. Hoe beter een voetballer daarin slaagt, des te meer tijd hij heeft om de juiste keuze te maken en die ook juist uit te voeren. VR is daarnaast een prima tool bij blessuregevallen: al ben je geblesseerd, dan kun je nog steeds je tactische skills 'oefenen'."
"Zoals je op de legpress je benen traint, zo train je in de kooi je ogen. Zo normaal moet VR-training uiteindelijk zijn" - Sander Schouten
Ook coördinatie is uitstekend te trainen met VR, aldus Schouten: "Coördinatie gaat om handeling- en kijkgedrag. Hoe snel reageer je, maak je de juiste keuze? Dat kun je prima leren zonder fysieke belasting, zonder tegen een bal te trappen. Ik denk dat VR zelfs leidt tot beter wedstrijdspel. Als je coördinatie en tactiek meer binnen traint en techniek buiten, krijg je technisch begaafdere spelers en dus ook mooier en attractiever voetbal."
Voor 50.000 euro per seizoen kunnen clubs beschikken over dezelfde opstelling als die bij Triple op kantoor. Schouten: "Daarvoor krijg je de hele kooi en uiteraard de voetbalapplicaties die wij voor de bril hebben ontwikkeld. Die kooi is een niet te onderschatten onderdeel in het geheel. Spelers gingen de bril pas echt gebruiken toen de kooi eromheen was geplaatst en de opstelling het uiterlijk had gekregen van een fitnessapparaat. Zoals je op de legpress je benen traint, zo train je in de kooi je ogen. Zo normaal moet VR-training uiteindelijk zijn: een logische voortzetting en onderdeel van de hele training."
Een vacuüm
Al deze gebruiksmogelijkheden waren verre van uitgekristalliseerd toen Schouten en Van der Burg in 2013 een gesprek hadden met Max Reckers, de toenmalige videoanalist van het Nederlands elftal en rechterhand van bondscoach Louis van Gaal. Reckers zocht naar een manier om de videoanalyses die hij tijdens de wedstrijd bovenin de tribune maakte, en die hij officieel alleen tijdens de rust of na de wedstrijd naar beneden kan sturen, toch versneld bij de assistent-coach kon bezorgen.
Schouten: "Ik had bij dat gesprek de Oculus Rift bij me, met de demo die je de ervaring geeft dat je in een achtbaan zit. Reckers wilde hem wel eens proberen. Vijf minuten later roept hij: 'Dit moet Van Gaal zien!' Dus wij naar Van Gaal. 'Ik zit hier achter een bureau en niks in de wereld kan ervoor zorgen dat ik in een rollercoaster zit', beweert hij nog. Vijf minuten later zegt hij, met de knokkels wit van de spanning: 'Oké, ik ben mans genoeg om toe te geven dat ik fout zat, en hier zat ik fout, maar wat hebben we eraan?'
Op dat moment waren we zelf nog niet verder gekomen dan de gedachte dat je met de Oculus Rift en de juiste programmatuur de scheidsrechter twintig seconden terug in de wedstrijd kunt laten gaan om te beslissen of iets wel of geen rode kaart of penalty was. Na de ontmoeting met Reckers en Van Gaal zijn we vanuit de coach en de speler gaan denken. We bedachten ons dat je op basis van reële wedstrijddata spelers kunt nabouwen in een virtuele, driedimensionele FIFA-game-achtige wereld. De data zijn strikt en exact: ze vertellen precies waar iemand staat, wat zijn oriëntatie en blikveld is. Met de Oculus kun je vervolgens in het hoofd van een individuele speler komen, je kunt levensecht ervaren wat hij ervaart, zien wat hij ziet."
Dat alles was op dat moment nog niet meer dan een idee. Er was nog geen flinter software gemaakt, noch lag er een opdracht daartoe, niet van de KNVB, niet van een ander. Schouten: "Ik voelde alleen dat er bij clubs en coaches een latente behoefte was, een vacuüm, en dat je met virtual reality dat vacuüm kunt vullen."
"Onze rol als VR-specialist is om de beste user experience te verzorgen: dat je als beste snapt hoe jouw klant technologisch bediend moet worden” - Ben van der Burg
Die gedachte werd versterkt door de gang van zaken bij het Nederlands elftal in de aanloop naar het WK van 2014. Schouten: "Van Gaal had zes weken de tijd om het aloude 4-2-4 te vervangen door een 1-5-3-2 systeem. Normaal doe je dat op het trainingsveld, door spelsituaties te oefenen, maar dan maak je spelers die al een heel seizoen achter de rug hebben, nog vermoeider! Van Gaal en zijn staf hadden zich het hoofd gebroken over hoe ze dat nieuwe systeem konden overbrengen met zo min mogelijk fysieke belasting, vertelde Reckers later. Die ervaring speelde later mee in de motivatie van technisch manager Jelle Goes en technisch directeur Hans van Breukelen om namens de KNVB met ons in zee te gaan en een opstelling van de kooi te plaatsen op de Campus in Zeist."
Geïntegreerd en geaccepteerd
De afgelopen jaren heeft Beyond Sports met zijn VR-applicaties een gestage opmars gemaakt in het profvoetbal. Het bedrijf is inmiddels actief in alle grote Europese voetballeagues; opstellingen van de kooi staan onder andere bij PSV, AZ, Arsenal, Manchester City en Udinese.
Schouten: "We zijn geïntegreerd en geaccepteerd. Iedereen erkent: jullie doen iets goeds en dragen bij aan de prestaties van spelers. Ook hier geldt: als de een ermee werkt, volgen er meer. AZ is het beste voorbeeld. Dat heeft de kooi compleet in de jeugdopleiding geïntegreerd en onderdeel gemaakt van het curriculum. We trainen daar met jongetjes van dertien, veertien jaar op het niveau van de wedstrijddata van het eerste. Fysiek kunnen ze dat spel nog niet aan, visueel wel: ze zien vaak al heel goed waar het spel heen moet. Op het moment dat je het fysiek wel aankunt, ben je met VR verder in je visuele ontwikkeling dan voorheen."
Overigens is het met die integratie en acceptatie van VR in Engeland aanzienlijk beter gesteld dan in Nederland. Dat heeft vooral te maken met het ontbreken van de voor VR onontbeerlijke wedstrijddata: nog steeds worden in Nederland niet alle Eredivisiewedstrijden met dezelfde camerasystemen geregistreerd.
Schouten: "In Engeland heeft de Premier League besloten: 'Wij gaan voor alle clubs dezelfde wedstrijddata verzamelen.' Rijk of arm, of je er voor kunt betalen of niet: iedere club krijgt die data van de League. Dus hangen bij alle clubs dezelfde camerasystemen. In Nederland hebben maar vijf, zes clubs zo’n registratiesysteem. Er worden bovendien verschillende systemen gebruikt, waardoor clubs niet alle beelden kunnen uitruilen. Daar komt nu verandering in. ECV wil het net zo doen als Premier League en heeft een tender voor alle Eredivisieclubs uitgeschreven."
Van der Burg: "In Nederland hebben Ajax of PSV te lang gedacht: Ik kan die beelden lekker wel betalen, ik word er slimmer van en dan weet ik helemaal zeker dat ik volgende week van Sparta win. Maar je bent pas structureel bezig als je zorgt dat Sparta en de andere clubs ook beter worden. Dan krijg je meer weerstand en word je als Ajax en PSV zelf ook sterker. Zo stuw je elkaar omhoog en kom je misschien ooit weer op Champions League-niveau."
Onderscheidend vermogen
Over camera’s en brillen gesproken, zouden Triple en Beyond Sports zelf ook niet graag een bril op de markt brengen? Schouten: "O nee, wij hebben geen 2 miljard dollar. Oculus wel. Zij gaan de allerbeste VR-device ter wereld maken. Waarom zou je dat willen beconcurreren? Je moet ook niet meer de allerbeste tv willen uitvinden. Zoals je, in ons geval, je ook niet op de markt van voetbaldata moet begeven. De wedstrijddata die we in onze toepassingen gebruiken, maken we niet zelf, maar halen we bij de beste datapartijen ter wereld vandaan."
Van der Burg: "Onze rol als VR-specialist is om de beste user experience te verzorgen. Dat je als beste snapt hoe jouw klant – of het nu de fan is of een voetbalclub – technologisch bediend moet worden. Dát is je onderscheidend vermogen."
Beleving
Sinds kort is Beyond Sports ook actief in andere sporten. Renners van Etixx-QuickStep verkenden in aanloop naar het WK in Qatar op de speciale testfiets van Beyond Sports talloze keren in VR het parcours. Schouten: "Bij rondewedstrijden kun je ’s avonds in VR al het parcours van de volgende dag verkennen."
Ook in hockey, rugby en American football zijn er klanten. "Onze tool kan gebruikt worden in elke veldsport. We gaan binnenkort naar Scandinavië om met ijshockeybonden te praten. Die sport heeft een nadeel: de puck gaat zo snel, dat is bijna niet goed weer te geven in de bril. Nog niet, want bij de volgende generatie brillen gaat dat ongetwijfeld vlekkeloos."
Schouten en Van der Burg weten het zeker: virtual reality zal voor een omwenteling zorgen in de beleving van sport.
Schouten: "PlayStation komt binnenkort met een VR-bril speciaal voor PlayStation. Daardoor gaat het begrip van VR omhoog, wordt de drempel lager en zullen er veel meer dingen en producten komen. Ik denk dat er vooral veel meer social VR, social sharing gaat komen. Nu zit iedere gebruiker nog in zijn eigen wereldje, maar er zullen social connecting platforms komen waarop je samen naar hetzelfde kunt kijken."
Van der Burg: "Elke sport heeft zijn eigen spanningsboog. Soms is een wedstrijd spannend, soms saai. Met een VR-bril op kun je dimensies toevoegen aan het misschien saaie spel, waardoor je de wedstrijd heel anders beleeft. Spanningsbogen verlopen anders met technologie erbij. Ik denk dat de sport daar veel meer op moet inspelen, want de consument, de jeugd, gaat de vaak saaie spanningsboog van veel sporten niet langer accepteren."
"De laatste jaren zie je al dat de puristische sporten als schaatsen, maar ook voetbal, met zijn eeuwenoude geboden en regels, minder populair worden en dat eSports, qua gebruik en kijkcijfers, aan een opmars bezig zijn. Waarom? Omdat bij eSports de spanningsboog en de beleving van de fan maximaal gemanipuleerd kunnen worden. Wil de sport blijven concurreren, dan zal ze iets met haar spanningsboog moeten doen. Deels evolueert de sport vanzelf al naar vormen die de kijker mooier vindt. Kijk naar Icederby. Dat initiatief, shorttrack en lange baan bij elkaar brengen, komt mede op omdat mensen zijn uitgekeken op het klassieke schaatsen, met die puristische focus op tijd."
Dit artikel stond ook in het nieuwe SPORTNEXT magazine. Het magazine telt meer dan 70 pagina's vol met inspirerende verhalen, analyses en achtergronden uit de bijzondere wereld van sportmarketing. Je kunt het magazine hier bestellen.
