Wat is de COP26?

Sinds 1995 komen ± 197 lidstaten van de VN-Raamconventie over klimaatverandering bijeen tijdens een zogenaamde COP. Oftewel, 'conference of the parties'. In 2015 vond waarschijnlijk de bekendste conferentie plaats, toen in Parijs het klimaatakkoord werd afgesloten. Momenteel vindt de COP26 plaats, wat als een cruciaal moment in de klimaatstrijd wordt gezien omdat er van lidstaten wordt verwacht dat zij hun plannen schetsen voor het nakomen van de toezeggingen die in Parijs zijn gedaan.

Wat is nou eigenlijk de relatie van sport t.o.v. de klimaatcrisis?

Grofweg kan sport drie rollen aannemen in de klimaatcrisis: sport als slachtoffer, sport als mede-veroorzaker en sport als podium. Onderstaand licht ik deze rollen toe.

Sport als slachtoffer

Sport is fundamenteel afhankelijk van stabiele natuurlijke elementen, met veilige klimatologische omstandigheden. Of het nu sneeuw is voor de wintersport, water en wind voor watersport of groen voor veldsporten, het klimaat beïnvloedt het allemaal. Een drastische verandering van het klimaat wordt dan ook direct in de sportwereld gevoeld. Alleen al in de afgelopen jaren zijn er zal tal van voorbeelden te noemen waarin de sportwereld werd geconfronteerd met extreem weer. Zo moesten er tijdens het WK rugby in Japan wedstrijden worden uitgesteld vanwege typhoon Hagibis, raakte tennissers gedurende de Australian Open 2020 in ademnood door smog van omliggende bosbranden en ligt er steeds minder vaak natuurijs in Nederland. Al deze gevolgen hebben invloed op de sportprestaties, het verdienmodel en het vermogen om van sport te genieten, als sporter en als toeschouwer. De IOC spreekt dan ook over 'the greatest threat to the world of sport as we know it'.

Sport als mede-veroorzaker

Maar sport is niet alleen een slachtoffer van klimaatontwrichting; het is ook onderdeel van het probleem. De totale CO2 uitstoot van de topsportsector is ruwweg te vergelijken met een land als Portugal. Sportcompetities spelen daarin een belangrijke rol; vlieg en -vervoersbewegingen, een constante inkoop van nieuwe materialen en energievretende aggregaten. Al deze voorbeelden dragen direct bij aan de klimaatcrisis. Als de sportsector een actieve rol wil innemen in de strijd tegen klimaatontwrichting, dan moet het haar eigen rol als mede-veroorzaker erkennen en beginnen met het verkleinen van haar eigen voetafdruk.

Sport als podium

Toch laat sport nog een enorme kans liggen wanneer het enkel haar eigen voetafdruk gaat reduceren. Wat sport uniek maakt is dat het een podium is waarmee het miljoenen fans, maar ook atleten, sportorganisaties en het bedrijfsleven aan kan zetten tot duurzamer gedrag. Een sportevenement kan er bijvoorbeeld voor kiezen om meer vegetarische en veganistische opties aan te bieden. Een dergelijke keuze zal de voetafdruk doen verlagen. Echter, als het sportevenement in staat is om door middel van een slimme campagne bezoekers te stimuleren om thuis ook vaker vegetarisch te eten, dan heeft het een vele malen grotere impact gerealiseerd. Deze positieve aanpak maakt sport uniek in de strijd tegen klimaatontwrichting.

Wat is de rol van sport tijdens de COP26?

Hoewel de zichtbaarheid van de sport op een COP geen nieuw fenomeen is, is het wel een primeur dat sport op de agenda staat van de klimaatconferentie. Sport staat dit jaar op het veld in plaats van langs de zijlijn. Niet vanwege haar enorme voetafdruk, maar vanwege haar invloedrijke stem. Sport kan de helft van de wereldbevolking bereiken. Een krachtige middel om de krantenkoppen te halen. Sport staat bol van de rolmodellen die ieder een specifieke doelgroep in beweging kunnen brengen.

Goed nieuws is dat er steeds meer atleten zich ook durven uit te spreken over de klimaatproblematiek. Al dan niet in teamverband. De fameuze ‘Dear Leaders of the World’ video is hier een indrukwekkend voorbeeld van.

De UN erkent sport als krachtig middel in de vorm van hun Sport for Climate Action Framework, waarin ze atleten van allerlei pluimage inzetten om sportorganisaties aan te sporen tot het ondertekenen van vijf principes:

• Onderneem systematische inspanningen om een ​​grotere verantwoordelijkheid voor de natuurlijke omgeving te bevorderen
• Verminder de algehele klimaatimpact
• Onderwijs over klimaatactie
• Promoot duurzame en verantwoorde consumptie
• Pleit voor klimaatactie door middel van communicatie

Naast de hoofdpunten hebben verschillende sportorganisaties zich verzameld en bottom-up acties opgetuigd. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• De COP26 Sport Manifesto: een manifest ondertekend door ± 400 atleten en sportorganisaties waarmee de beweging, onder leiding van Eco-Athlete, invloed probeert uit te oefenen op de onderhandelingen.
• Sport and Climate report: een sport- en duurzaamheidsvisie document dat werd gelanceerd door het Amerikaans purpose-gedreven bureau 17 Sport.
• We Play Green: een 'non-profit gamechanger platform' dat vorig jaar werd opgericht door de middenvelder van Sampdoria, Morten Thorsby. En tijdens de COP26 een mooi podium kreeg. Zijn doel? Het betrekken van voetbalgemeenschap in de klimaataanpak. Heerenveen-speler Siem de Jong is al om en gaat hem helpen.

Hoe raken de COP26 beslissingen de Nederlandse sportwereld?

Ten eerste heeft de Nederlandse regering eigen klimaatdoelstellingen. Nu verplicht de overheid dat we gezamenlijk 49% minder CO2-uitstoten in 2030 t.o.v. 1990. Dit wordt naar alle waarschijnlijkheid aangescherpt tot 55-60%.

Ten tweede heeft de UN Sports for Climate Action Framework opgeroepen meer van sportorganisaties te vragen, namelijk de verplichting om:

• Een reductie van 50% van de totale CO2-uitstoot bereiken tegen 2030 (deze eis ligt lager dan de verwachte Nederlandse aanscherping)
• Bereik van een emissieloze organisatie tegen 2040
• Jaarverslagen in te dienen bij de VN over de voortgang betreffende deze doelen

Kortom, mocht je als sportorganisatie nog geen verduurzamingstraject hebben ingezet dan zou ik dit als de wiedeweerga gaan doen. Verduurzamen is een langetermijninvestering die vanaf 2030 namelijk keihard verplicht wordt.

Headerfoto: B.Stefanov / Shutterstock.com