Vorige week werd tijdens de Sportnext Live bijeenkomst in Rotterdam het brancherapport Evenementen gepresenteerd. Ruim 100 vertegenwoordigers uit de sport gingen met elkaar in discussie over de maatschappelijke impact van sportevenementen. Veel werd er gesproken over de hoge verwachtingen die overheden en sportorganisaties hebben ten aanzien van deze sportevenementen. Verwachtingen die achteraf niet altijd of slechts deels kunnen worden waargemaakt. Bovendien blijft het vaak ook onduidelijk of de gewenste effecten zijn behaald omdat ze niet zichtbaar gemaakt worden. Toch blijven sportevenementen veel ingezet worden in het (lokale) sportbeleid. Hoe om te gaan met deze verwachtingskoorts en wat zijn de bijwerkingen en symptomen van dit verschijnsel?
De verwachtingskoorts –ook wel Expectations Fever genoemd - steekt in de literatuur vooral de kop op na het succesvol georganiseerde Wereld Kampioenschap voetbal van 2006 in Duitsland. Miljarden tv-kijkers zagen volle stadions en pleinen met feestende voetbalsupporters. De stemming zat er goed in. Naast de economische impact probeerde economen ook het sociale effect van het kampioenschap in geld uit te drukken. Allereerst bleek uit onderzoek dat de Duitse bevolking massaal aangaf dat ze door het WK Voetbal ze zich beter zijn gaan voelen (1).
Daarnaast werd er internationale onderzoek gedaan waaruit bleek dat mensen dankzij het WK voetbal positiever over Duitsland zijn gaan denken (2). Deze toename in nationaal welzijn en internationaal imago bleek goud waard. Sindsdien worden evenementen steeds vaker georganiseerd met een breder maatschappelijk doel. Hier werd de kiem gelegd voor de verspreiding van de verwachtingskoorts over de hele wereld. Sportevenementen werden beleidsinstrument om wenselijke veranderingen in de samenleving helpen vorm te geven.
De precieze oorzaak van de verwachtingskoorts is nog redelijk onbekend. Ongetwijfeld speelt mee dat beleidsmakers investeringen in sportevenementen willen legitimeren door toenemende roep om transparantie en druk op overheidsbudgetten (3). Daarnaast speelt mee dat evenementen in een steeds grotere belangstelling staan (4). De organisatie ervan zorgt voor veel (media)aandacht waardoor het een steeds beter platform is geworden om boodschappen te communiceren. Deze boodschappen kunnen commercieel zijn maar worden ook steeds vaker gebruikt om maatschappelijke problemen in de spotlight te zetten en daar een bijdrage aan te leveren. De verwachtingskoorts gedijt hier blijkbaar goed onder.
De symptomen van verwachtingskoorts verschillen per sportevenement en zijn in veel gevallen niet kwaadaardig. Hoe groter het sportevenement hoe meer men de kans loopt om te maken te krijgen met verwachtingskoorts vangwege toenemende commerciële en publieke belangstelling. Vooral wanneer internationale sportevenementen eenmalig naar een regio gehaald worden en er concurrentie optreedt met andere steden kunnen de verwachtingen hoog op lopen.
De verwachtingskoorts uit zich vooral in lange termijn doelen van (lokale) overheden. De evenementen moeten bijvoorbeeld een rol spelen rondom stads- of regiopromotie, gezondere en fittere inwoners, economische bestedingen uitlokken en/of gevoelens van samenhorigheid creëren. Dit gaat verder dan de bestaansreden van de meeste sportevenementen.
Verwachtingskoorts kan gevaarlijke bijwerkingen hebben wanneer de koorts te hoog wordt en verwachtingen de korte termijn van sportevenementen overtreffen. De meeste maatschappelijke uitdagingen vragen om een lange termijn aanpak. Vanwege de tijdelijkheid kan een evenement in zichzelf niet zorgen voor een structurele verandering. Hierdoor leiden dit soort verwachtingen vaak tot teleurstellingen achteraf. Meestal heeft men ook niet scherp of de verwachtingen wel zijn ingelost. Dit wordt veroorzaakt omdat evaluaties achteraf minimaal worden uitgevoerd en vaak de maatschappelijke effecten niet altijd worden gemeten. Zelden heeft dit verregaande consequenties. Hoogstens onttrekt een (lokale) overheid zich voor een paar jaar uit de financiering van nieuwe sportevenementen maar meestal probeert men van de lessen te leren en het de volgende keer beter te doen.
In principe is verwachtingskoorts ongevaarlijk en in veel gevallen juist gewenst bij het maximaliseren van de effecten van sportevenementen voor de samenleving. Verwachtingskoorts doet namelijk de temperatuur stijgen en zorgt daardoor voor energie bij organisaties om de aandacht van evenementen te gebruiken om maatschappelijke uitdagingen op te pakken. Deze verwachtingen kunnen nieuwe samenwerkingsverbanden doen realiseren en een gezamenlijke aanpak creëren om een maatschappelijk probleem op te lossen. Het evenement wordt gebruikt als tijdelijke katalysator voor structurele veranderingen.
Bij hoge verwachtingskoorts wordt geadviseerd vooral te behandelen met extra activiteiten voorafgaand, tijdens en na het evenement die in lijn liggen met het gewenste effect dat behaald dien te worden. Sportevenementen alleen, kunnen de hoge verwachtingskoorts niet verlagen. Door inbedding van side-events in een structureel beleidsprogramma kan hoofd worden geboden aan hoge verwachtingen. Volgens DSP Groep (2012) zijn side-events een kansrijke mogelijkheid om de maatschappelijke spin-off van het hoofdevenement te vergroten en/of te versterken. Het evenement dient als communicatieplatform dat tegen geringe kosten veel mensen kan bereiken. De kwaliteit van de extra activiteiten bepalen voor een groot deel de gewenste effecten. Een effectieve behandeling van hoge verwachtingskoorts is daarom vaak een cocktail van overstijgende samenwerkingsverbanden met andere sectoren en structurele inbedding van het evenement in een meerjarenprogramma.
Tot slot biedt flankerend onderzoek verkoeling aan de verwachtingskoorts. Onderzoekers en Hogescholen hebben zich verenigd in de Werkgroep Evaluatie Sportevenementen (WESP) om te komen tot standaardrichtlijnen voor het meten van sociale en economische effecten van sportevenementen. Hierdoor kunnen beleidsmakers en evenementorganisatoren zich vooraf laten informeren over de verwachtingen rondom evenementen zodat te hoge koorts kan worden voorkomen. Achteraf helpt dit onderzoek in het legitimeren en (door)ontwikkelen van het lokale evenementenbeleid.
Verwijzingen
1. (Heyn, Maennig & Sussmuth, 2007)
2. (Florek, Breitbarth & Conejo, 2006)
3. (Crompton, 2006)
4. (Hall, O’Mahony & Vieceli, 2010)
Afbeeldingen: Twitter Rotterdam Topsport
