Op het eerste gezicht is de Olympische spirit nauwelijks voelbaar in de stad; voor de ringen in het straatbeeld moet je hard op zoek, het animo voor de eerste ronde kaartverkoop viel tegen en de gemiddelde Braziliaan klaagt vooral over de massale weg- en bouwwerkzaamheden. Maar met de start van de testevenementen deze maand begint het Olympisch gevoel tot leven te komen. Afgelopen weekend keek ik naar tientallen triatleten die zich zwemmend, fietsend en rennend over een zwaar parcours op de Copacabana worstelden. Een prachtig voorproefje van hoe deze sportgekke stad zich volgend jaar zal gaan profileren. De spectaculaire beelden van het beachvolleybal op het strand en de roeiwedstrijden op het meer waar Cristo over waakt zullen de hele wereld over gaan. The best games ever held, ongetwijfeld.

Problemen? Uitdagingen!

Maar met nog één jaar te gaan heeft Rio de Janeiro te kampen met serieuze problemen in de voorbereiding. Ik zou bijna zeggen, juist Rio. Ik ken geen andere plek op aarde waar men zo bekwaam is in het ontkennen en vooruitschuiven van problemen. En in het opzetten van kostbare, creatieve last-minute oplossingen om deze te maskeren. Dit zijn in mijn ogen de drie grootste uitdagingen op dit moment:

1) Olympisch water tot aan de lippen

Hét thema in aanloop naar Rio2016 is overduidelijk de kwaliteit van het water in de Guanabara Bay en Lagoa Rodrigo de Freitas. De locaties waar volgend jaar onder andere de Olympische zeil-, surf- en roeiwedstrijden worden gehouden. Bij toekenning van de Olympische Spelen aan Rio, beloofde de stad nog dat 80% van de vervuiling opgeruimd zou zijn voor 2016. Inmiddels is er toegegeven dat dit percentage niet gehaald gaat worden, maar de autoriteiten houden vol dat het water veilig is om te sporten.

De 'shit' hitte vorige week echter de fan toen het gerenommeerde Associated Press Group  de resultaten van een vijf maanden durend onderzoek presenteerde over de kwaliteit van het Olympisch water in Rio. Ze testten het water meerdere malen op aanwezige bacteriën en virussen en kwamen tot waarden die 2000 (!) keer hoger liggen dan de waarden die bij stranden in de USA als ‘highly alarming’ zouden worden gekwalificeerd. Een quote van de hoofdonderzoekster die aangaf dat de kans op een infectie 99% is bij een inname van 3 theelepels van het Olympisch water, werd gretig opgepikt door de internationale pers en brengt de Braziliaanse autoriteiten in ernstige verlegenheid.

2) Economische crisis

Jarenlang kon het niet op in Brazilië. Het land was samen met Rusland, India en China één van de BRIC landen, de groeidiamanten van onze wereldeconomie. Gepaard gaande met de ontdekking van enorme olie- en gasvelden voor de kust en een opkomende middenklasse, groeiden de Braziliaanse bomen tot in de hemel. In deze periode werd ook de organisatie van ’s werelds twee grootste sportevenementen binnengehaald door het land van samba en zon.

Maar een aantal jaren later hangt de vlag er compleet anders bij. De economische groei is gestagneerd en dit jaar moet er zelfs een krimp van 2% worden geïncasseerd. Deze crisis valt samen met het grootste fraude- en corruptieonderzoek dat het land ooit heeft gekend. De complete directie van Braziliaanse staatsbedrijven, congresleden en de voorzitters van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat zijn opgepakt en vastgezet op verdenking van corruptie en het aannemen van steekpenningen. Geen rustig vaarwater om het land uit de economische crisis te regeren met het Olympisch feestje voor de deur. Groeiende onrust onder de bevolking en een flinke bezuinigingsronde in het Olympisch budget zijn het directe gevolg.

3) ‘Talvez, depende do transito’

Veruit het meest gehoorde antwoord als ik reizend met de bus, taxi of metro door Rio trek, met de vraag of het lukt om nog redelijk op tijd bij een afspraak te zijn. ‘Wellicht, afhankelijk van het verkeer...’ En juist op dat verkeer is in deze miljoenenstad geen peil te trekken. In een stad die al aan alle kanten uit zijn eigen voegen barst, wordt deze logistieke uitdaging alleen maar groter wanneer volgend jaar de 15.000 atleten, 70.000 vrijwilligers, 93.000 medewerkers en 380.000 bezoekers aanschuiven.

Zoals bij alle andere host cities  wordt de komst van de Olympische Spelen ook in Rio aangegrepen om de stad een grondige ‘facelift’ te geven, vooral in een verbetering van het openbaar vervoer stelsel. Hierbij is de metro het meest in het oog springende project. De huidige metrolijn wordt doorgetrokken en gaat daarmee de Olympische wijk Barra verbinden met de ‘zuidzone’, waar het grootst aantal toeristen zal verblijven in één van de vele hotels aan de Copacabana of Ipanema. Niet alleen een zeer kostbaar en tijdrovend project, maar vooral een cruciale stap om de verkeersdruk in de stad te verlichten.

'Gebruikelijke zaken'

Daarnaast zijn er natuurlijk de ‘gebruikelijke’ zaken die altijd terugkomen in de voorbereiding van een evenement van deze schaal. De bouw van nieuwe stadions die achterlopen (Rio ligt op 60% van haar schema, waar Londen 1 jaar voor de start op 80% zat), de verontwaardiging rondom het verwijderen van huizen voor de bouw van Olympische venues en het opzetten van de grootste security operatie ooit rondom de Spelen, in een stad waar jaarlijks 1400 moorden plaatsvinden.

Onder de oppervlakte

Een jaar is nog lang en er zal nog veel veranderen in deze stad. Ik ben ervan overtuigd dat de stadions op tijd af zullen zijn, de splinternieuwe metrolijn zal rijden op de eerste dag van de Spelen en alle plastic soep, bankstellen en dode vissen opgeruimd zijn in het Olympische water. Maar hier komt de metafoor met de Braziliaanse samenleving het krachtigst naar voren. Aan de oppervlakte zullen de problemen opgelost zijn en voor de gemiddelde toerist en atleet zal Rio2016 een onvergetelijk evenement worden. Wie echter verder kijkt ziet de structurele problemen die Brazilië en Rio de Janeiro in hun greep houden. De komst van de Olympische Spelen zal de stad goed doen en investeringen worden gedaan die noodzakelijk zijn voor de leefbaarheid. De vraag blijft of Rio op tijd gestart is om hier, lang na het doven van de vlam, de vruchten van te blijven plukken.

Vamos ver, we gaan het zien. Goed dat de warming-up in ieder geval op tijd gestart is.