Het Deense FC Midtjylland was nog niet zo lang geleden een subtopper in Denemarken die te kampen had met grote financiële problemen. Tot vorig jaar de Britse zakenman en voormalig professioneel gokker Matthew Benham een meerderheidsaandeel kocht in de club en zijn revolutionaire statistische benadering van de sport introduceerde. Nu is de club regerend landskampioen, miste de topclub op een haar na de Champions League (maar schakelde wél Southampton uit in de voorrondes) en staat het op dit moment op een keurige tweede stek in de poulefase van de Europa League. Benham bedrijft wat in de volksmond ‘Moneyball’ wordt genoemd.
Moneyball. Het boek van de Amerikaanse auteur Michael Lewis en de op het verhaal gebaseerde film die enkele jaren later volgde, zijn bij vrijwel elke sportliefhebber wel bekend. Billy Beane moest als manager van de Amerikaanse honkbalformatie Oakland Athletics in 2002 werken met een begroting die vele malen kleiner was dan de grote teams in de Major League Baseball. Door een vaste speelstijl te kiezen en alleen spelers te kopen die in statistisch opzicht waardevol waren voor die speelstijl, probeerde hij toch de concurrentie aan te gaan. Het werkte. Het ‘kleine’ Oakland schopte het onverwacht tot de play-offs.
De theorie
Moneyball is een spel van wetmatigheden, van feiten. En zo werkt Benham ook bij Midtjylland en het Engelse Brentford FC, waar hij ook eigenaar van is. Midtjylland-voorzitter, schrijver en ondernemer Rasmus Ankersen benadrukte al vaker dat Midtjylland nooit een trainer zal ontslaan op basis van wedstrijdresultaten. De Denen hebben zo hun eigen metingen om de prestaties van de trainer in te schatten. En voor spelers geldt hetzelfde. De club werkt samen met het Deense eye4TALENT, een bedrijf dat voetbal op een wetenschappelijke en innovatieve wijze benadert.
Wij hebben voor Midtjylland een compleet analyseplatform gebouwd waar de club de statistieken kan verzamelen die zij zelf belangrijk vindt” - COO eye4TALENT
Het gaat niet om statistieken, maar om relevante statistieken, zo weten ze bij eye4TALENT. “Wij hebben voor Midtjylland en onze andere klanten een compleet analyseplatform gebouwd waar de club de statistieken kan verzamelen die zij zelf belangrijk vindt”, zegt Morten Thyme Rasmussen, COO en mede-eigenaar van het bedrijf. Wanneer de club bijvoorbeeld een speler zoekt die zijn tegenstander met links kan uitkappen en een indraaiende voorzet kan geven, is dat de actie die door een scout vanaf de tribune gezien en geregistreerd kan worden. En dat geldt voor alle - voor een club belangrijke - competenties. Door de kwaliteiten te tellen die aansluiten bij de behoeften, krijgt de club vanzelf relevante statistieken op basis waarvan spelers gekocht kunnen worden die de ploeg daadwerkelijk sterker maken.
Om de prestaties en de voortgang van talenten binnen een club goed bij te houden, is het platform bovendien toegankelijk voor spelers. De coach vertelt de spelers op welke acties ze moeten letten bij het terugkijken van hun eigen wedstrijden op beeld, de spelers houden bij hoe vaak zij die actie uitvoeren en de relevante clips worden automatisch toegevoegd aan het profiel van de speler op het platform. De coach kan later dezelfde clips bekijken en aangeven wat er goed en fout ging. Rasmussen: “De coach is de persoon die moet signaleren en corrigeren, maar zijn tijd is beperkt. Op deze manier doen de talenten een groot deel van hun eigen analyse. En ze krijgen veel meer inzicht in de gevolgen van hun acties dan wanneer het ze op het trainingsveld wordt verteld.”
Spelhervattingen
Bij Midtjylland richten ze zich onder meer veel op competenties die samenhangen met spelhervattingen. De club haalde specialisten die tot in detail de traptechniek onder de loep namen en voerde ook op dit vlak een wetmatigheid in: vrije trappen worden niet direct op doel geschoten, simpelweg omdat statistisch de kans op een doelpunt te klein is. De bal opzij leggen naar een andere speler of de combinatie zoeken vergroot de kans op een goal, omdat op die manier direct een aantal spelers van de tegenstander op het verkeerde been is te zetten. Midtjylland maakte in het succesvolle seizoen 2014/2015 bijna de helft van zijn doelpunten uit spelhervattingen. In Europa kon alleen het Spaanse Atlético Madrid dezelfde cijfers overleggen. Inmiddels heeft Midtjylland zelfs zijn eigen spelhervattingen-afdeling die dagelijks gedetailleerde analyses uitvoert.
Revolutie gaat voort
De Deense club heeft dus niet alleen de speelwijze van het eerste elftal, maar ook de scouting en de ontwikkeling van talent gebaseerd op de analyse van statistische modellen. Bovendien gebruikt Midtjylland een wiskundig model om een ranking van alle Europese clubs te berekenen, dus zonder betekenis van de ranking in de nationale competitie. Zo is de ranking ineens relevant voor de gebruiker en is het mogelijk alle clubs met elkaar te vergelijken en relatief makkelijk de sterke clubs en spelers te herkennen in minder grote voetballanden.
Wat heb je aan data als het geen context heeft, als het geen betrekking heeft op jouw situatie? - COO eye4TALENT
De statistische revolutie bij de Deense kampioen is dus nog in volle gang en is misschien nog maar net begonnen. Velen vinden eigenaar Benham te resoluut en te rechtlijnig, maar wie gelooft in de statistieken, moet consequent zijn in zijn beleid. Bij eye4TALENT zijn ze ervan overtuigd dat de mogelijkheid van het gebruik van alleen relevante, op de situatie toegesneden statistieken de toekomst heeft. “Wij hebben contact gehad met veel clubs die al hadden gesproken met vrijwel alle sportdataleveranciers van deze wereld”, aldus Rasmussen. “Maar wat heb je aan data als het geen context heeft, als het geen betrekking heeft op jouw situatie? De beste partij om die data te verzamelen is de club zelf. En dat verzamelen wordt steeds makkelijker. Als alles naar behoren werkt, kan een coach of scout straks op de tribune via zijn mobiel per speler de gewenste acties tellen en invoeren in het systeem.”
Matthew Benham is vol overtuiging de weg van de statistieken ingeslagen. De toekomst zal leren of hij een goudmijn heeft aangeboord.
Foto's: e4talent.com, FB FC Midtjylland & Samsung
