Een dag na de inhuldiging van koningin Wilhelmina stond een enorme rij voor het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam. Vertegenwoordigers van allerlei maatschappelijke organisaties overhandigden de vorstin een klein geschenk. Ook sportpionier Pim Mulier stond toen voor het paleis met onder zijn arm een speciaal gedenkalbum namens de Nederlandse sportwereld.

Ruim 450 verschillende organisaties deden mee aan het Sportalbum, wat voor die tijd heel bijzonder was. Sport was eind negentiende eeuw een nieuw maatschappelijk verschijnsel en kende nog weinig structuur en overleg. Toch kwam er een brede samenwerking tot stand om de koningin te tonen waartoe de Nederlandse sport in 1898 in staat was – veertien jaar vóór de officiële oprichting van het Nederlands Olympisch Comité.

Dat de koningin het Sportalbum in ontvangst nam was de deelnemende organisaties een erkenning dat sport in korte tijd een belangrijk maatschappelijk verschijnsel was geworden. De koningin kwam enkele weken later zelfs nog als eregast naar een nationale sportmanifestatie in Den Haag. Dit betekende heel veel voor het zelfbewustzijn van de Nederlandse sport: ‘Kegelaars, arm in arm met roeiers en zwemmers, cricketers en voetballers geëscorteerd door leden van de Weerbaarheidsvereeniging. Wat heerlijke sportbroederlijkheid!’

Dit belangrijke moment voor de Nederlandse sport is opnieuw onder de aandacht gebracht door de heruitgave van het Sportalbum, waarvan in 1898 slechts één exemplaar werd gemaakt. Het initiatief hiervoor was genomen door Jan Rijpstra en mij als begin van het meerjarige project ‘Voor Sport, Vaderland en Oranje’.

De presentatie was donderdag in Eindhoven tijdens het jubileumcongres van de Vereniging Sport en Gemeenten, de VSG. Net als in 1898 werd het boekwerk overhandigd aan de vorst om het grote historische belang van eind negentiende eeuw te benadrukken. In 2014 is sport tenslotte uitgegroeid tot een onmisbaar onderdeel van onze maatschappij – zowel positief als negatief. Sport behoort tot ons culturele erfgoed en speelt een onmisbare rol in het proces van natievorming. Wie naar de Nederlandse sport kijkt, kijkt naar de Nederlandse samenleving.

Om de maatschappelijke rol van sport in onze samenleving vast te leggen, is het project Voor Sport, Vaderland en Oranje gestart. Juist bij koning Willem-Alexander komen sport en geschiedenis bij elkaar als gediplomeerd historicus en erelid van het Internationaal Olympisch Comité. Sport, bewegen en lichamelijke opvoeding staan bij hem hoog in het vaandel. Daarom willen we de historische banden tussen Sport, Vaderland en Oranje onderzoeken zoals nog nooit eerder is gebeurd.

De aftrap van dit project was dus de heruitgave van het Sportalbum 1898. Volgend jaar verschijnt een nieuw Sportalbum waarin de Nederlandse sport zich opnieuw presenteert aan de vorst. In dit boek wordt vastgelegd welke bijdrage sport heeft geleverd aan het nationale culturele erfgoed. Als afsluiting komt er een boek en expositie over de historische banden tussen sport, vaderland en Oranje.

Voor meer informatie over de heruitgave van het Sportalbum 1898